Na een bezoek aan het museum van “Veldwijk” zijn we ons gaan bezinnen hoe wij onze tentoonstelling vorm konden geven. Daartoe zijn we als commissie te rade gegaan bij het museum ‘het Dolhuys’ in Haarlem. Dat leverde, naast een gezellige dag, een handvol tips op waaronder het aloude gezegde ‘in de beperking toont zich de meester’. Ook de bezinning over de plaats van Zon & Schild in heet verre verleden afgezet tegen de positie nu mag wat meer aandacht hebben. De tip verhalen van oud medewerkers in bezit te krijgen door bij het programma adres onbekend is door ons ter harte genomen. Een buitengewoon boeiende ervaring is het in zo’n uitzending meet te mogen praten. Uit het voormalig gebouw van de ‘Open Ankh’ kregen we waardevol materiaal mee, waaronder de glas in lood ramen. De digitalisering drong ook tot ons museum door. Daarbij vroegen we ons af hoe we onze gegevens en materialen zinvol en toegankelijk op konden slaan. Tot nu toe slaan we foto’s van de voorwerpen op, evenals oude afbeeldingen boektitels, en in de toekomst oude archiefstukken. Dat is een hele klus niet alleen door de grote hoeveelheid werk met een kleine team maar ook omdat dat werk uitgevoerd moet worden naast de rondleidingen die we verzorgden. Tussendoor werden we ook opgeschrikt door de mededeling dat de zolder met archiefstukken opgeruimd zou worden. Op zeer korte termijn moesten we stukken die van onze gading waren daar uithalen. Na een grove schifting zijn we tot op heden een schifting van schifting aan het maken. Interessante klus. Om al onze plannen met ons museum uit te kunnen voeren, is het vanaf de installatie van de nieuwe commissie museum tijdelijk gesloten geweest. Wij beschikten nog niet over een aparte werkruimte zodat alles in de tentoonstellingsruimte gedaan moest worden. Dat was heel knus en gezellig. Al vrij snel werd in die lacune voorzien. Ook een gezellige ruimte. Tegelijkertijd kregen we ook wat meer tentoonstellingsruimten. Er werd o.a. en heuse dokterskamer gecreëerd. Nieuwe plannen waren hard nodig omdat, na een onderzoek onder medewerkers van Zon & Schild, het imago van het museum stoffig, oubollig, onoverzichtelijk en ontoegankelijk bleek te zijn. Het waargenomen imago onder patiënten van Zon & Schild is negatief. Patienten ervaren het museum als oninteressant en beangstigend. Geconcludeerd werd dat actie tot verbetering van het imago hard nodig was.
Ook de aanbevelingen van dit onderzoek werden zeer ter harte genomen en waar mogelijk uitgevoerd. De naam van het museum wordt veranderd in ‘museum Grombaard”. Dat betekent oud en gediend. De opening geschiedde in 2012 door de directeur van GGZ, Henk ter Avest, die ons een warm hart toedraagt. Op zijn afscheid als directeur heft hij van ons daarom een oorkonde gekregen. Op maandagmiddag zijn we open en op verzoek ook. Wijn stelden ons ten doel de geschiedenis van Zon & Schild levendig te houden, met accent op diens plaats binnen de geschiedenis van de psychiatrie in Nederland. En daarnaast het “gewoniseren” (ontmythologiseren) van de psychiatrie. Met als doelgroep de werkers in de GGZ, patiënten en familieleden van patiënten en iedereen die iets over de GGZ wil weten. En werkers in de somatische gezondheidszorg die hun kennis willen aanvullen. Na de heropening hebben we een begin gemaakt met in de toegangsgang een stukje geschiedenis van de psychiatrie weer te geven en de plaats van Zon & Schild daarin. Daar zijn we nog mee doende. Een ‘keuken’ is toegevoegd. Omdat we ouder worden, hebben we veel met ziektes van deze en gene te kampen gehad. Met name ondergetekende is enkele keren opgenomen geweest. Gelukkig hebben we ook versterking gekregen. Met name voor het opzetten van een bibliotheeksysteem. Ook is na het nemen van enkele hobbels onze website van start gegaan. Helaas zijn de opgeslagen voorwerpen en teksten die in de kelder opgeslagen waren verloren gegaan. Asbest en communicatiestoornissen zijn hier debet aan. Dit wordt als een groot verlies ervaren. De laatste jaren is er sprake van consolidatie. De bezoekersaantallen namen toe, waardoor de andere werkzaamheden minder aandacht kregen. Ik heb deze periode na mijn pensionering niet alleen waardevol gevonden, ik heb ook genoten van het samen met plezier werken aan het museum. Vele anekdotes hebben even zoveel humor met zich meegebracht. En mijn kennis van de historie van Zon & Schild vergroot. Omdat de commissie uit een gemêleerd gezelschap bestaat is mijn kennis van diverse ondersteunende diensten ook sterk toegenomen. Ik kijk met voldoening en veel plezier op deze tijd terug.
Willem Noordanus