door Fré Dommisse
uitgegeven door W.L.Sj. Brusse’s uitgeversmaatschappij n.v. in 1930
„Zooals in een oud scheepsjournaal, tusschen de koel-zakelijk gestelde regels, soms de emoties van den schrijver voelbaar gespannen staan, zoo is in dit onopgesmukte, pretentieloze verhaal een gefolterde menschen-ziel aan ’t woord, wier klachten eerst en wier bevrijding daarna zóó aangrijpend zijn, dat menigeen het niet met droge oogen lezen zal.”
Aldus het begin van het voorwoord van dr. H. van der Hoeven, geneesheer aan de Willem Arntsz-Stichting te Utrecht.
Fré schrijft bij de derde druk dat het lijkt alsof het een waarschuwing is tegen krankzinnigengestichten, maar dat dat niet het geval is.
Ik heb dit boek achterelkaar uitgelezen. Daarbij me realiserend dat het vroeger, in de eerste wereldoorlog en vlak daarna, een enorme inspanning vergde psychiatrische patiënten te verplegen en te behandelen. Ik ben inmiddels met pensioen. Toch is het beschreven proces ook voor mij ‚nieuw’ omdat tijdens mijn opleiding „wikkelingen” niet meer voorkwamen. Ik merkte ook dat het moeilijk voorstelbaar was om te beseffen dat manische patiënten wegens gebrek aan medicatie met ‚vrouwkracht’ van meerdere vrouwen in bedwang gehouden werden.
Bijzonder vond ik het te lezen met hoeveel warmte de verpleging hun moeilijke taak volbracht. Ook met hoeveel charisma de ‚dokter’ te werk ging. Vertrouwen op wat je doet goed is, bracht en brengt heel wat op gang!
Het grappige is dat ik nog een verwijzing naar „Zon & Schild” tegenkwam. Op blz 31 staat: Want God de Heer zoo goed en mild, is t’allen tijd een zon en schild”.
Het lezen van oud Nederlands went heel snel. Het versterkt het historisch besef van wat je leest. Inderdaad een boek dat inzicht verschaft over een stukje voorgeschiedenis van de (klinische) psychiatrie.
W.N.