door dr. C.W. Du Boeuff en P.C. Kuiper. Uitgegeven in 1946 bij Zomer en Keuning.
Het boek heeft als ondertitel: Een anthropologische studie naar aanleiding van de melancholie.
Schrijvers zijn de toenmalige geneesheer-directeur van Zon en Schild en Hebron, Du Boeuff en de toenmalige afdelingsgeneesheer in Zon en Schild en Hebron, Kuiper.Deze laatste is de naderhand zeer bekend geworden hoogleraar psychiatrie aan de Universiteit van Amsterdam en schrijver van boeken die psychiaters, psychologen en psychotherapeuten van de babyboomgeneratie allemaal wel hebben moeten lezen: de Neurosenleer en de Hoofdsom der Psychiatrie. Velen zullen ook het boek Ver heen van Kuiper kennen dat in 1988 verscheen, waarin hij verslag doet van de ernstige psychiatrische ziekte die hem zelf trof.
Waan en Vervreemding is geschreven in een traditie die in onze tijd aardig verbleekt is, namelijk dat het denken over psychiatrie en psychopathologie niet los te zien is van filosofische opvattingen c.q. van hoe de professional zelf tegen het leven aan kijkt en in het leven staat.
Dat de filosofische reflectie in dit boek doorwrocht en van hoog niveau is komt zeker ook door het feit dat Kuiper naast z'n geneeskundige opleiding ook een doctoraal had in de filosofie. Het boek geeft de zoektocht weer naar een eigen filosofische onderbouw voor de psyche en de psychopathologie, afgezet tegen meer vanzelfsprekende verbindingen tussen natuurwetenschappen en de somatische geneeskunde. De schrijvers putten daarbij uit de psychoanalyse zowel als fenomenologische, antropologische en existentialistische benaderingen.
Boeiend zijn de beschouwingen over de waan aan de hand van denkers als bijvoorbeeld Heidegger en Jaspers. Ook de zogenaamde Leer der Mentaliteiten (met o.a. de verhouding tussen het Zelf en zijn Umwelt) komt uitgebreid aan bod. Du Boeuff is goed thuis in de mentaliteitenleer en heeft daar eerder, samen met een andere afdelingsgeneesheer in zijn instelling (Wisse Smit) over gepubliceerd.
Een interessant boek voor wie zich wil verdiepen in de relatie tussen filosofie en psychiatrie in de eerste helft van de vorige eeuw. Bijzonder is dat de zoektocht naar de geheel eigen filosofische onderbouw voor de psychiatrie (afgezet tegen de filosofie van de natuurwetenschappen in relatie tot de somatische geneeskunde) in onze tijd steeds meer naar de achtergrond verdwenen is. Natuurwetenschappen en psychiatrie/psychologie staan immers lang niet zo ver meer van elkaar af als toen het geval was.
Het boek bevindt zich in onze museumbibliotheek.
Jos van Manen/museum Zon en Schild/februari 2015